Trung đoàn Công binh 151 phối hợp với các đại đoàn 312, 316 và Trung đoàn 675… được huy động mở đường đưa pháo vào trận địa. Chỉ sau hơn 20 ngày lao động, cả 6 tuyến đường cơ động cho pháo, dài hơn 70km đã hoàn thành.
Ngày 6-12-1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp của Bộ Chính trị để nghe Tổng quân ủy báo cáo quyết tâm, kế hoạch tấn công Điện Biên Phủ. Một trong những vấn đề được Tổng quân ủy kiến nghị với Bộ Chính trị là công tác làm đường và sửa đường, vì các tuyến giao thông lên Điện Biên Phủ đều rất xấu, trong khi khối lượng VKTB, lương thực phải bảo đảm cho mặt trận là vô cùng lớn. Phân tích kỹ tình hình, Bộ Chính trị nhận thấy vấn đề đường sá tiếp tế cho chiến dịch là một khó khăn lớn, nhưng nếu toàn Đảng, toàn dân và toàn quân tập trung toàn lực thì nhất định sẽ bảo đảm kịp thời cho chiến dịch.
Bộ đội Công binh được giao làm nòng cốt phối hợp với các lực lượng khác mở đường lên Điện Biên Phủ. Mặc dù mới thành lập, nhưng sau Chiến dịch Tây Bắc 1952, Bộ đội Công binh đã được Bác Hồ tặng lá cờ thêu 4 chữ vàng “Mở đường thắng lợi”. Thực hiện tốt lời khen tặng của Bác Hồ, các đơn vị công binh đã dấy lên phong trào thi đua mở đường tiến lên Điện Biên Phủ. Phong trào trở thành đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, thôi thúc cán bộ, chiến sĩ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo đảm công binh. Bộ đội Công binh đã sáng tạo ra cách bắc cầu phao bằng tre nứa; ghép phà chở xe, pháo và bộ binh qua sông; tổ chức vượt sông, phá bom nổ chậm, phá thác, ghềnh bảo đảm đường cơ động cho chiến dịch. Trung đoàn Công binh 151 phối hợp với các đại đoàn 312, 316 và Trung đoàn 675… được huy động làm nhiệm vụ mở đường đưa pháo vào trận địa. Chỉ sau hơn 20 ngày lao động khẩn trương, cả 6 tuyến đường cơ động cho pháo, dài hơn 70km đã hoàn thành... Khi trận Điện Biên Phủ kết thúc, đoàn tù binh đi qua những con đường này về trại tập trung, đã nhận xét: "Riêng với việc làm được những trục đường này, các ông cũng đủ thắng chúng tôi rồi!".
Bộ đội Công binh còn phối hợp với các lực lượng xây dựng hệ thống hầm hào, công sự, trong đó có sở chỉ huy của Tổng tư lệnh mặt trận; tổ chức trận địa kiên cố cho pháo trên các sườn núi và ở những nơi mà quân Pháp không ngờ tới. Bên các trận địa thật, Bộ đội Công binh cùng các đơn vị bố trí các trận địa giả để thu hút, tiêu hao bom đạn địch. Mặc dù rất vất vả, nhưng Bộ đội Công binh phối hợp với các lực lượng đã thiết lập hệ thống chiến hào, công sự dài hơn 400km, bảo đảm các yêu cầu về kỹ thuật, chiến thuật, theo nhiều cấp độ khác nhau, phục vụ mọi hoạt động chiến đấu của bộ đội. Có thể nói, Bộ đội Công binh đã cùng các lực lượng xây dựng trận địa tiến công, hình thành một hệ thống chiến hào, giao thông hào vượt qua thung lũng từ nhiều hướng, tạo thành thế trận ngày càng vây chặt cả tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Nhiều nhà quân sự đã ví von hệ thống giao thông hào của quân và dân ta như chiếc thòng lọng từng ngày, từng giờ thít chặt quân Pháp ở Điện Biên Phủ. Không chỉ mở đường, xây dựng công sự, trận địa, Bộ đội Công binh mà điển hình là Trung đoàn Công binh 151 còn tham gia chiến đấu lập nhiều chiến công góp phần quan trọng vào thắng lợi của chiến dịch. Xung quanh mỗi trung tâm đề kháng địch đều tổ chức bãi mìn, hệ thống vật cản, Bộ đội Công binh có nhiệm vụ phối hợp với các lực lượng xử lý, khắc phục để bảo đảm cho bộ binh xung phong. Đặc biệt, Bộ đội Công binh đào đoạn đường hầm dài gần 50m, bố trí lượng nổ gần 1000kg điểm hỏa đánh sập đồi A1 làm hiệu lệnh cho quân ta tổng công kích đợt cuối cùng tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
Có thể nói hệ thống cầu, đường, hầm hào, công sự trận địa ở Điện Biên Phủ đã cho thấy sự nỗ lực phi thường của quân và dân ta nói chung, Bộ đội Công binh nói riêng, lập nên một kỳ tích khơi nguồn cho truyền thống của Bộ đội Công binh Anh hùng. Sau thất bại ở Điện Biên Phủ, một viên tướng Pháp đã phải thừa nhận rằng: “Cái xẻng và cái cuốc của Việt Minh là những vũ khí mạnh không kém gì máy bay và xe tăng”. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã để lại cho Đảng, Nhà nước, Quân đội ta nhiều bài học quý báu, trong đó có bài học về nghệ thuật sử dụng công binh trong những tình huống, nhiệm vụ khó khăn, phức tạp. Từ Điện Biên Phủ, Bộ đội Công binh đã tích lũy nhiều bài học kinh nghiệm sâu sắc. Phát huy truyền thống “Mở đường thắng lợi”, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và bảo vệ Tổ quốc, với chức năng nhiệm vụ bảo đảm chiến đấu và chiến đấu, Binh chủng Công binh tiếp tục khẳng định vai trò của mình, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của cả dân tộc. Trong thời kỳ đổi mới, Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng tiếp tục giao cho Binh chủng Công binh nhiều nhiệm vụ quan trọng, phức tạp. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng với Bộ đội Công binh vẫn là lực lượng “làm nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình”. Nhiệm vụ của Bộ đội Công binh được bổ sung và có những bước phát triển mới, khối lượng nhiều hơn, tính chất phức tạp hơn, yêu cầu đòi hỏi cao hơn. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, Bộ đội Công binh đã rút ra bài học từ chiến thắng Điện Biên Phủ, đó là: Khó khăn càng lớn, thách thức càng nhiều, càng đòi một tầm nhìn chiến lược, sự linh hoạt sáng suốt và bản lĩnh chính trị, quyết tâm cao độ.
Binh chủng Công binh đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về xây dựng lực lượng; chỉ đạo huấn luyện chuyên ngành công binh và bảo đảm kịp thời vũ khí, trang bị kỹ thuật công binh cho lực lượng công binh toàn quân. Cùng với hoàn thành đặc biệt xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện, duy trì khả năng SSCĐ, Binh chủng đã thực hiện tốt nhiều nhiệm vụ quan trọng, đột xuất được giao. Những bài học kinh nghiệm mở đường, xây dựng hầm hào, công sự trong chiến dịch Điện Biên Phủ tiếp tục được Binh chủng Công binh vận dụng, phát triển ở một tầm cao mới. Thể hiện rõ nét nhất là Binh chủng Công binh đã tham gia xây dựng bảo đảm đúng tiến độ, có chất lượng các công trình chiến đấu, công trình quốc phòng; công trình DKI; làm đường tuần tra biên giới... Gần 40 năm sau chiến tranh nhưng ở hầu hết các địa phương của Việt Nam vẫn đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề, dai dẳng do bom mìn, vật liệu nổ còn sót lại gây ra. Binh chủng Công binh được giao là lực lượng nòng cốt làm nhiệm rà tìm, tháo gỡ bom, mìn còn sót lại. Mặc dù có nhiều khó khăn, phức tạp, trong khi ngân sách bảo đảm cho rà phá, khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh hạn hẹp, nhưng Binh chủng Công binh đã phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo từ một mặt vừa nỗ lực cố gắng để đẩy nhanh tiến độ rà phá bom, mìn, mặt khác kịp thời tham mưu với Đảng, Chính phủ mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thực hiện có hiệu quả Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh. Bộ đội Công binh là lực lượng nòng cốt của Quân đội trong tham gia phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả sập đổ công trình. Đây là nhiệm vụ có tính chất đặc thù cao; đặc biệt là trong điều kiện thời tiết, khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, Binh chủng Công binh đã chỉ đạo các đơn vị tăng cường huấn luyện phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, nâng cao khả năng độc lập xử lý các tình huống trong điều kiện khí hậu, thời tiết không thuận lợi; phù hợp với điều kiện tổ chức, biên chế, trang bị hiện có và sẵn sàng làm chủ các trang thiết bị mới, hiện đại. Cùng với làm tròn nghĩa vụ quốc tế, thực hiện tốt công tác đối ngoại quốc phòng, những năm gần đây Binh chủng Công binh được giao tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ trên hai lĩnh vực là rà phá bom, mìn và phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai. Đây là những lĩnh vực mà Binh chủng Công binh có nhiều kinh nghiệm. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng còn nhiều khó khăn, đòi hỏi phải có sự nỗ lực lớn, với tinh thần Điện Biên Phủ, Bộ đội Công binh quyết tâm làm tròn nhiệm vụ, để góp phần khẳng định Việt Nam là một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế. Những thành tích mà Binh chủng Công binh lập nên đã góp phần quan trọng vào quá trình CNH-HĐH đất nước, góp phần xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc; được Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng đánh giá cao, được nhân dân cả nước tin tưởng, khen ngợi. Đặc biệt mới đây, Binh chủng Công binh được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ đổi mới. Thiếu tướng, PGS. TS PHẠM QUANG XUÂN - Tư lệnh Binh chủng Công Binh Nguồn: Quân đội nhân dân |
